-
«Uşaqlara görə məcbur olub 1500-2000-dək kredit götürmüşük bankdan. Aybaay ödəyirik. Uşaqlar institutda oxuyur, təhsil haqlarını necə ödəyək? Ancaq ona görə kredit götürmüşük, başqa şeyə görə götürməzdik».
Bakı sakini Gülçöhrə Quliyeva övladlarının ali təhsil xərclərini bank kreditiylə ödəyir. Deyir, aylıq faizi də üstünə gələndə, qazandıqları gündəlik dolanışığa güclə çatır. Onun sözlərinə görə, beləcə birtəhər keçinir, kreditin bitəcəyi günü gözləyirlər.
«FAİZİ SALSALAR, YAXŞI OLAR»
Gülçöhrə xanım kimi, maaşının çatmadığı problemlərini kreditlə həll edənlərin sayı minlərlədir. Kimi kreditlə məişət avadanlığı alır, kimi avtomobil, ev, kimi də nağd pul götürüb borcunu ödəyir, ya da evini təmir etdirir. Kreditlə məzuniyyətini başqa ölkələrdə keçirənlər də az deyil. Son vaxtlar supermarket və ticarət mərkəzlərində kredit kartıyla alış-veriş edənlərə də tez-tez rast gəlirik. Fikrini soruşduğumuz Bakı sakinlərindən heç vaxt kredit götürmədiyini deyənlər az olmasa da, bank borcları yadlarına düşüb qanı qaralanlar, yüksək faizdən gileylənənlər də oldu:
- 7 banka borcum var. Sağ olsunlar banklar. Onlar olmasaydı, neyləyərdik? Birinə 5 min manat borcum vardı, pulunu istəyirdi. Bankdan götürüb verdim. İndi aybaay birinə 50, digərinə 100, birinə 113 manat ödəyirəm.
- Borcum-zadım yoxdur. Kişinin borcu olmaz. Kişi borc verər.
- Millətin hamısı bankdadır da. 2 minədək borcum var. Hamı borcdadır. Millət hamısı banka işləyir də. Banklar da faizi salsalar, yaxşı olar.
2013-cü ilin avqustunda sığortalanan əmanət faizləri 12 faizdən 10 faizə, bu il mayın 19-dan 9 faizə salınsa da, kredit faizləri yüksək olaraq qalır. İqtisadçılar ötən il kredit faizlərinin də düşəcəyini proqnozlaşdırırdı, ancaq istehlakçılar bunun hiss olunmadığını deyirlər.
«YÜKSƏK OLAN PƏRAKƏNDƏ KREDİTLƏRDİR»
Bakı sakini Tofiq Məmmədov əmanətini etibarlı banka qoymağa üstünlük verir. Bu səbəbdən faizin salınması onu elə də narahat etmir. Əmanətçi kredit faizlərinin yuxarı həddinə diqqət çəkir:
Bir müddət əvvəl Əmanətlərin Sığortalanması Fondunun direktoru Azad Cavadov AzadlıqRadiosuna müsahibəsində biznes kreditlərinin 12-15 faizlə verildiyini söyləyib. Fond sədri yalnız pərakəndə kreditlərin yüksək faizlə verildiyini deyib. Azad Cavadovun sözlərinə görə, bank 10 faizlə əmanət qəbul edib 12 faizlə kredit verə bilməz.
36 FAİZLƏ KREDİT GÖTÜRƏN SAHİBKAR
Bu da var ki, dövlət xəttiylə güzəştli kredit ala bilməyən, yüksək faizli kreditə üz tutan sahibkarların, fermerlərin sayı az deyil. Masallıda heyvandarlıqla məşğul olan Toğrul Məhərrəmli Sahibkarlığa Kömək Milli Fondundan kredit ala bilməyənlərdəndir:
20%-DƏN BAŞLAYAN KREDİT FAİZLƏRİ
Bir neçə bankın təklif etdiyi kredit faizlərinin müqayisəsi bu həddin ortalama 20%-dən başlandığını göstərir. Biznes kreditlərinin bankların saytlarında göstərilən ən aşağı həddi 14% civarındadır.
| Bankın adı | FİFD (Faktiki İllik Faiz Dərəcəsi) | |
|
AccessBank |
İpoteka Nağd kredit: Təmir krediti: |
13.91%-25.95% 20.95%-43.36% 20.95%-43.36% 28.98%-38.2% 17.93%-27.97% |
|
Kapitalbank |
İstehlak kreditləri: |
30.52% 30.52% - |
|
Azərbaycan Sənaye Bankı (ASB) |
Nağd Pul Krediti: |
18.48%-26.01% 24.22%-31.99% 15.22%-19.06% 14.60%-19.28% 3.45%-4.51% 23.33%-26.95% 23.33%-26.95% 23.33%-26.95% |
|
Bank Respublika |
Bir kredit - Bir bank: |
27% 30% 33% |
|
Bank Standart |
Biznes kreditləri: İstehlak kreditləri: |
18%-19% 20-25% 12% |
|
Bank Tecnhique |
İstehlak: |
18%-24% 18% 24%-28% 16%-24% |
|
Muğanbank |
Mikrokreditlər: Avtomobil krediti: |
22%-36%; |
NƏYİN HESABINA 17 FAİZ ALINIR?
İqtisadçı-ekspert Samir Əliyevin sözlərinə görə, bütövlükdə baxanda, kredit faizlərində son 1-2 ildə təxminən 1 faiz həndəvərində azalma var:
«TƏXMİNƏN 16 MİLYARD MANATLIQ KREDİT AYRILIB»
Mərkəzi Bankın məlumatına görə, bu il aprelin 1-dək ümumi kredit qoyuluşları təxminən 16 milyard (15,9412) manat olub. ANS bunun təxminən 6 milyard manatının, yəni 40 faizindən çoxunun istehlak kreditlərindən ibarət olduğunu yazır: «Beləliklə, istehlak kreditlərinin ümumi kredit portfelində payına görə biz hər şeyi kreditə alan qərbliləri iki dəfə qabaqlayırıq. Qərbdə istehlak kreditləri ümumi kredit portfelinin 20 faizini aşmır».
Dövlət Statistika Komitəsi sözügedən ümumi kreditin 77.8 faizinin uzunmüddətli xarakter daşıdığını və 5.4 faizininsə ödəmə vaxtının keçdiyini bildirir.
MƏRKƏZLƏŞDİRİLMİŞ KREDİTİ KİM ALIR?
İqtisadçı Samir Əliyev kredit faizlərinin azalmasını hədəfləyən tədbirlər sırasında Mərkəzi Bankla hökumətin öhdəliklərini xatırladır:
UÇOT DƏRƏCƏSİ DÜŞSƏ DƏ...
Bəzi ölkələrdə uçot dərəcəsinin aşağı salınması da kreditləri ucuzlaşdırır. Mərkəzi Bank banklara krediti uçot dərəcəsinə uyğun faizlə verir. Bu faizlə resurs alan bankın kredit faizini endirəcəyi də qaçılmazdır. Ancaq 2008-ci ildə 15 faiz olan uçot dərəcəsi bir il sonra 2 faizə endirilib, kredit faizində isə elə bir dəyişiklik baş verməyib. Ötən ilin fevralında 4.75% olan uçot dərəcəsi bu il mayın 1-dən 4.25 faizə düşüb.
Bu ilin ilk rübündə Mərkəzi Bank mərkəzləşdirilmiş kreditləri, əsasən, hansı banklara verib? Bank sığortalanan əmanətlər üzrə faiz dərəcələrinin aşağı salınmasının kredit bazarına real və potensial təsirlərini qiymətləndirirmi? İqtisadçılar müvafiq risk-analizin aparılmasını, buna uyğun tövsiyələrin hazırlanmasını vacib sayırlar. Əks halda, əmanət faizləri azalsa da, kredit bazarında durumun ciddi dəyişməyəcəyi proqnozlaşdırılır.
Mərkəzi Bank, hələlik, AzadlıqRadiosunun sorğusunu cavablandırmayıb.
