Son günlər Moldovanın separatçı Dnetsryanı regionunda ardıcıl partlayışlar Kremlin müharibəni bu ölkənin ərazisinə keçirəcəyi sarıdan narahatlığı artırıb. Ancaq Ukraynada sərt müqavimətlə üzləşən Rusiya üçün bu nə dərəcədə realdır?
Moldova 1992-ci ildən Dnestryanına nəzarət etmir, Rusiya bu regionda sülhməramlı adı altında 2 minədək əsgər saxlayır.
Kiyev artıq Moskvanı partlayışların təşkilində ittiham edib. Moldova isə daha ehtiyatlı davranıb. Ölkənin qərbpərəst prezidenti Maya Sandu “müharibəyə meylli fraksiyaları” Dnestryanıda gərginliyi qızışdırmaqda suçlayıb.
Rusiya ordu generalı ötən həftə deyirdi ki, Moskva Odessa liman şəhəri daxil Ukraynanın cənubunu tutmaq istəyir, bu, “Dnestryanıya daha bir yol” deməkdir.
Putinin xəyalındakı ssenari
Ukraynada hərbi uğursuzluqlara baxmayaraq, Rusiya Prezidenti Vladimir Putin daha böyük torpaq ələ keçirmək iddiasında ola bilər. Bunu Britaniyanın Birminqem Universitetində beynəlxalq təhlükəsizlik professoru Stefan Volf AzadlıqRadiosu-na yazılı qeydində bildirib.
“Putinin xəyalındakı ssenari belədir. O, Ukraynanın cənubunu bütünlükdə ələ keçirir, Dnestryanını tanıyır, sonra Moldovanın qalan hissəsində, o cümlədən Qaqauziyada iğtişaşlar törədir”, – Volf deyir. Qaqauziya Moldovada muxtar vilayətdir, sakinləri əsasən türkdilli pravoslav xristianlardır.
Bəzilərinin fikrincə, general Rüstəm Minnekayev sadəcə, Rusiya ordusunun yuxarı eşelonlarındakı yeni fikri səsləndirib.
“Rusiya ordusu inanır ki, müharibənin ilkin məqsədlərini məhdudlaşdırmaq ciddi xətadır. Onlar indi belə bir arqument səsləndirirlər ki, Rusiya Ukrayna ilə yox, NATO ilə savaşır”, – bunu isə Andrey Soldatov və İrina Boroqan bir məqalədə yazırdı.
Ordunun gücü qalıbmı
Bəzi ekspertlər Rusiyanın regionda yeni hücuma başlaya biləcəyinə şübhə edirlər. Virciniyada yerləşən CAN təhlil qurumunda Rusiya Araşdırmaları Proqramının başçısı Maykl Kofman Twitter-də yazır ki, Rusiya ordusunun döyüş qabiliyyəti kəskin azalıb, verdiyi itkilərin yerini doldura bilməz.
Rusiya indiyədək Ukraynadakı müharibədə itkilərlə bağlı iki dəfə rəqəm açıqlayıb – martın 25-də 1351 nəfərin öldürüldüyü bildirilib. Ukrayna rəsmiləri isə aprelin 27-də Rusiyanın indiyədək 21 mindən çox hərbçisinin həlak olduğunu bildiriblər.
Rusiyanın hərbi texnika itkisini də nəzərə alanda, “Moskvanın bunu etməyə hərbi gücü qalmayıb. Elə Donbasda ciddi uğur əldə etməyə çalışırlar”, – Volf deyir.
Rusiya 2014-cü ildə Ukraynanın Krım vilayətini ilhaq edərək ölkənin şərqi Donbas regionunda separatçıları dəstəkləməyə başlayıb.
Dnestryanıdakı qüvvələr
Volfun sözlərinə görə, Rusiyanın yeni işğal etdiyi əraziləri əlində saxlaya bilib-bilməyəcəyi aydın deyil. İndiki plan Ukrayna ərazisinin üçdə birinin işğalını nəzərdə tutur.
Polşalı təhlilçi Konrad Muzika da Rusiyanın hücumu genişləndirəcəyinə şübhə edir. “Rusiyanın diqqəti Donbasa və şimal-şərqi Xersona yönəlib”, – o deyir.
Moskva hətta Dnestryanıya hücum qərarı versə belə, orada zəif texnikayla əsgəri qüvvədən böyük dəstək görməyəcək. Bunu Vilnüsdə yerləşən Şərqi Avropa Araşdırmalar Mərkəzindən Dionis Kenusa deyir.
“Dnestryanıda Rusiyanın 2 minədək operativ qüvvəsi var. Rusiya belə şəraitdə yeni cəbhəni niyə açsın ki?” – Kenusa deyir.
Dnestryanıda separatçı rejimin özünün də 4 mindən 7 min 500-dək əsgəri qüvvəsi var. Ancaq onların döyüş qabiliyyəti və avadanlığının zəif olduğu bildirilir.
Sabitliyi qarışdırmaq
Dnestryanıya hücum prioriteti aşağı olduğu halda Moskva Moldovada sabitliyi qarışdırmağa cəhd göstərə bilər. Volf son insidentlərin Kreml tərəfindən təşkil olunması ehtimalından danışır.
“Düşünürəm ki, bu birbaşa Moskvadan gəlir, Kremlin puluyla yerli əməliyyatçılar tərəfindən icra olunur. Yerdəki mənbələrdən eşitdiyimə görə, Tiraspol və Kişinau Ukrayna müharibəsinə cəlb olunmaqdan bərk qorxurlar, hər hansı sabitsizlikdən yayınmağa çalışırlar”, – Volf vurğulayıb.
Prezident Sandu aprelin 7-də ölkədə Rusiya işğalının simvolları sayılan Müqəddəs Georgi lentinin və Z işarəsinin nümayişini qadağan edib. Ukrayna kəşfiyyatının əldə etdiyi məlumata görə, bundan sonra Rusiya Federal Təhlükəsizlik Xidməti (FSB) Moldovada etiraz hərəkatının təşkilini müzakirə edib. Cək Vatlinq və Nik Reynoldz bu yaxınlarda bu haqda yazırdı.
Siyasi təhlilçi Kristian Vlas da sabitsizliyin pozulmasını Moldova üçün mümkün ssenari sayır. Bahalanan Rusiya qazı Avropanın ən yoxsul ölkəsində əhaliyə ziyan vurur və vəziyyət özəlliklə təhlükəli xarakter alır.
