Vaşinqtonda keçirilən NATO sammitində iyulun 10-da qəbul edilən bəyannamədə deyilir ki, Ukrayna NATO-ya üzvlük üçün "dönməz" yoldadır.
Alyansın 32 üzv ölkəsinin müzakirə etdiyi əsas məsələlərdən biri Rusiya təcavüzünə qarşı mübarizə aparan Ukraynaya dəstək olub.
Bəyannamədə Ukraynanın iqtisadiyyatda, demokratik islahatlarda əldə etdiyi proqres vurğulanır. Bunlar NATO-ya üzvlük üçün ilkin şərt sayılır. "Ukrayna bu həyati əhəmiyyətli işi davam etdirdikcə, biz də onun tam Avroatlantik inteqrasiyasını, o cümlədən NATO-ya üzvlüyünə dönməz yolda dəstəkləyəcəyik", - bəyannamədə yazılıb.
Bununla yanaşı, NATO-nun öncəki Vilnüs sammitində olduğu kimi, üzv ölkələr Ukraynanın təşkilata daxil olmaq prosesinin başlamasından ötrü konkret vaxt qoymayıblar. Bəyannamədə deyilir ki, müttəfiqlər arasında razılıq olunca və Ukrayna şərtləri yerinə yetirincə Kiyevə NATO-ya üzvlük dəvətnaməsi veriləcək.
Üzv ölkələr Rusiya təcavüzünə qarşı mübarizədə Ukraynaya yardım göstərməklə bağlı qəti niyyət ifadə ediblər.
Çin ilk dəfə tənqid olunur
NATO-nun yekun bəyannamasində ilk dəfə olaraq Çin Rusiyaya Ukrayna ilə müharibədə verdiyi "həlledici" dəstəyə görə tənqid olunur. Çindən tələb olunur ki, silahlanma üçün komponentlərin və Rusiya hərbi-sənaye kompleksinin işində həlledici texnologiyaların təchizatını dayandırsın. "Pekin Avropa tarixində son dönəmlərin ən irimiqyaslı müharibəsini öz maraqları və reputasiyasına mənfi təsir vurmadan dəstəkləyə bilməz", - NATO Çinə xəbərdarlıq edir.
NATO baş katibi Yens Stoltenberq bir daha vurğulayıb ki, alyans Ukraynanı davamlı dəstəkləyəcək: "Ukraynaya dəstək xeyriyyə işi deyil. Bu bizim öz təhlükəsizlik maraqlarımız çərçivəsində görülür".
Sammitin yekun bəyannaməsində deyilir ki, NATO proporsional ödəmələrin yardımı ilə gələn il ərzində Ukraynanın təhlükəsizliyi və qələbəsi üçün 40 milyard avro dəyərində baza maliyyəsi ayıracaq.
Niderland, digər NATO üzvləri Ukraynaya havadan müdafiə sistemləri, qırıcılar verəcəklər
Niderland "çox tezliklə" Ukraynanı "Patriot" havadan müdafiə sistemlərinin vəd olunan komponentləri ilə təchiz etməyə başlayacaq. Bunu ölkənin müdafiə naziri Vaşinqtonda NATO sammiti çərçivəsində AzadlıqRadiosunun müxbirinə deyib.
"Təchiz etdiyimiz "Patriot" sisteminin hissələrinə gəlincə, deyə bilərəm ki, onları çox tezliklə verəcəyik", - müdafiə naziri Ruben Bekelmans iyulun 10-da söyləyib.
"F-16-lara gəlincə... konkret tarix deyə bilmərəm. Bilirik ki, rusiyalılar və prezident Vladimir Putin, hamı F-16-ların nə vaxt veriləcəyi ilə maraqlanır", - o, sözlərinə əlavə edib.
Bekelmans onu da deyib ki, qabaqcıl qırıcı təyyarələr "mümkün qədər tez" veriləcək.
Rumıniyada təlim mərkəzi açılacaq
Nazir onu da vurğulayıb ki, ölkəsi və NATO müttəfiqləri ukraynalı pilotları F-16-ları sürməyə hazırlaşdırmaqdan ötrü Rumıniyada Avropa təlim mərkəzi açmaq üzərində "gərgin" işləyir.
Norveç iyulun 10-da bildirib ki, 2024-cü ildə Ukraynaya vəd etdiyi altı F-16-nı verməyə başlayacaq.
İyulun 10-da ABŞ dövlət katibi Antoni Blinken F-16-ların transferinin başlandığını söyləyib.
İyulun 9-da Niderland da ABŞ, Almaniya, İtaliya və Rumıniyanın Ukraynaya çox gərəkən havadan müdafiə sistemləri vermək vədlərinə qoşulub. Rusiyanın gündəlik dron və raket zərbələri ölkəni iflic edib, Ukraynanın enerji infrastrukturuna ağır zərbə vurub.
Zelenskinin hədəfi
Ukrayna prezidenti Volodimir Zelenski bu vədləri "Rusiyanın Ukrayna əhalisini, şəhərlərini və icmalarını terrorizə etmək qabiliyyətinin getdikcə azalacağının aydın əlaməti" adlandırıb.
Zelenski iyunun 11-də Berlində bir konfransda demişdi ki, Ukraynaya şəhər mərkəzlərini qorumaq üçün azı yeddi əlavə "Patriot" sistemləri lazımdır.
O, Vaşinqtona 9-11 iyul NATO sammitinə gələndə jurnalistlərə söyləyib ki, nümayəndə heyəti əlavə havadan müdafiə sistemləri və qırıcılar əldə etməyə fokuslanacaq.
Sammitdə Ukraynaya 2025-ci ildə 40 milyard avroluq (43 milyard dollar) hərbi yardım ayırmaq təklifi müzakirə olunur. Üzv ölkələr daha öncə alyansın baş katibi Yens Stoltenberqin təklif etdiyi çoxillik hərbi yardım paketini razılaşdıra bilməyiblər.
10 iyul
Zelenski Birləşmiş Ştatları Putinin təcavüzünə qarşı 'möhkəm' olmağa çağırır
Ukrayna prezidenti Volodimir Zelenski deyir ki, ABŞ liderləri onun ölkəsinin Rusiya prezidenti Vladimir Putinin təcavüzündən müdafiə olunmasına "güclü" və "qətiyyətli" şəkildə kömək göstərməlidir. Zelenski Amerika qanunvericilərini qarşıdan prezident seçkisi gəldiyinə görə qərarları yubatmamağa çağırıb.
"Hamı noyabrı gözləyir. Amerikalılar noyabrı gözləyir, Avropada, Yaxın Şərqdə, Sakit Okean hövzəsində, bütün dünyada noyabrı gözləyirlər. Düzünü desək, Putin də noyabrı gözləyir",-- Zelenski Ronald Reyqan İnstitutunda bir tədbirdə deyib.
"Kölgədən çıxıb güclü qərarlar vermək vaxtıdır... hərəkət etmək lazımdır, noyabrı, yaxud başqa ayı gözləmək deyil", -- o, sözlərinə əlavə edib.
ABŞ prezidenti, Demokratlar partiyasını təmsil edən Co Bayden vəzifədə olduğu müddətdə Ukraynaya güclü dəstək ifadə edib. Onun respublikaçı rəqibi Donald Tramp isə Ukraynaya yardımın genişləndirilməsinə qarşıdır.
Konqresdəki respublikaçılar Ukraynaya iri yardım paketinin qəbulunu bir neçə ay yubadıblar. Nəhayət, apreldə ABŞ Nümayəndələr Palatası Ukraynaya azı 60 milyard dollarlıq yardım paketini qəbul edib.
Bayden NATO sammitində 'Rusiya qalib gələ bilməyəcək' dedi
ABŞ prezidenti Co Bayden deyib ki, Rusiya ən azı Ukraynanın xəritədən silinməsini istəyir.
Lakin Bayden iyulun 9-da NATO sammitinin birinci günündə əmin olduğunu bildirib ki, Rusiya məqsədinə çatmayacaq, Vaşinqton və müttəfiqləri Ukraynanı bundan sonra da silah-sursatla təchiz edəcəklər: "Ukrayna xüsusilə də bizim tam kollektiv dəstəyimizlə Putini dayandıra bilər və dayandıracaq. Biz onlara tam dəstək verəcəyik. Müharibə Ukraynanın azad və müstəqil bir ölkə kimi qalması ilə başa çatacaq. Rusiya üstün gələ bilməyəcək".
Şərhçilər bildirirlər ki, Baydenin yaşı və liderlik qabiliyyətindən narahatlıq NATO sammitinə təsirsiz ötüşməyəcək, hərçənd ABŞ liderinin Vaşinqtondakı Mellon Auditoriumdakı çıxışı problemsiz keçib.
Bayden bəyan edib ki, Birləşmiş Ştatlar və partnyorları qarşıdan gələn aylarda Ukraynanı onlarca taktiki hava hücumundan müdafiə sistemləri ilə təchiz edəcəklər.
Prezidentin sözlərinə görə, gələn il Ukraynaya yüzlərlə aşkarlayıcı radar veriləcək.
Alyansın 75-ci ildönümünə təsadüf edən Vaşinqton sammitində NATO-nun baş katibi Yens Stoltenberq deyib ki, Rusiyanın bu müharibədə qalib olması İranı, Çini və Şimali Koreyanı cəsarətləndirə və qarşıdan gələn onilliklərdə qlobal təhlükəsizlik mühitini şərtləndirə bilər: "Bir təcavüzkar qonşu kimi Rusiya ilə münasibətlərdə riskdən azad variantlar yoxdur. Müharibədə riskdən azad variantlar yoxdur. Yadda saxlayın ki, bu müharibədə ən ağır bədəl və ən böyük risk Rusiyanın Ukraynada qələbə çalması olardı. Biz bunun baş verməsinə yol verə bilmərik".
